Bloggen in Bhutan

Tja, en dan sta je ineens in Bhutan. Een piepklein landje met nog geen 800.000 inwoners, maar een perfecte marketingstrategie. Groen, spiritueel en met een unieke cultuur. Waarbij een gepercipieerde schaarste gecreëerd wordt door alleen toeristen het land in te laten die 250 dollar per dag per persoon betalen voor het privilege.

Punt is, daarmee wek je natuurlijk wel verwachtingen. Nu kan ik flauw zijn en zeggen dat Bhutan net Zwitserland is maar dan met meer Boeddha’s en beroerdere wegen, maar daarmee doe ik het land tekort. Wij reizen deze tien dagen door het midden van het land van het westen naar het centrum, en dat is echt wel een bijzondere ervaring. Maar Shangri-la of het paradijs op aarde is Bhutan zeker niet, het is een derdewereldland dat op dit moment de op 2 na snelst groeiende economie ter wereld heeft.

Het is ook een van de jongste democratieën ter wereld. De vierde koning heeft een jaar of tien geleden besloten dat het land een parlementaire democratie moest worden en zo geschiedde, in 2008. Dat is overigens dezelfde koning die het concept van ‘Gross National Happiness’ heeft bedacht, en die in de wet heeft laten vastleggen dat minimaal 60% van het land bebost moet blijven.

Tegenwoordig wordt het land geleid door de vijfde koning, en die wordt net als zijn vader, opa en de eerste twee koningen enorm vereerd: in ieder huis, winkel of hotel hangen meerdere foto’s van een of meer van de mannen. Scheiding tussen kerk en staat is hier niet bepaald een ding, want de eerste koning heeft die rol ooit gekregen omdat hij afstamde van een belangrijke middeleeuwse geestelijke.

Over de godsdienst en het geloof van de mensen hier blijf ik me verbazen. Wie dacht dat het boeddhisme alleen maar draaide om compassie, loslaten, en bevrijd worden uit de cyclus van leven en dood, zit er in Bhutan dik naast. Het land staat vol stupa’s die demonen moeten bedwingen, barstensvol tempels en kloosters met heel veel verschillende Boeddha’s en bodisvatta’s, en dan heeft elk gebied ook nog zijn eigen beschermgod. Kloosters en tempels zijn bijna altijd gebouwd op plaatsen waar bijzondere voortekenen verschenen en de geschiedenis zit vol heiligen die allerlei wonderen verrichtten en mythische gevechten met het kwaad voerden.

Voor een overtuigd atheïst als ik ben is het erg moeilijk te bevatten dat mensen dit allemaal geloven. En dat je dan bij een bezoekje aan een tempel een paar mannen Boeddhabeeldjes ziet maken van klei, waarbij de gids uitlegt: “er wordt hier in de buurt een nieuwe tempel gebouwd en daar komen 100.000 dezelfde Boeddhabeelden in te staan, daar zijn ze mee bezig.” Een van de gebruiken die ik wel heel erg kan waarderen, is de gewoonte om 108 witte vlaggen te plaatsen om een dode te herdenken. Op veel plaatsen in het landschap zie je dergelijke wouden van witte gebedsvlaggen staan en dat ziet er bijzonder uit; ik vind het een mooie manier om iemand te herdenken.

Al met al heb ik een beetje mixed feelings over Bhutan. Het land is prachtig, de oude forten en tempels hebben een unieke architectuur die we nog nergens anders zijn tegen gekomen en liggen ook vaak schitterend, de mensen zijn heel vriendelijk en het is best lekker om rondgereden te worden door een chauffeur en om een gids bij je te hebben die alles van uitleg voorziet en je overal naar binnen praat. Ik denk dat de koningen van het land zeer intelligente en integere mannen zijn die enorm veel goeds voor het land gedaan hebben en doen, en dat is denk ik uniek in de wereld.

Waarbij ik wel wil aantekenen dat ook deze mannen misschien niet al hun prioriteiten op orde hebben. Want terwijl er tientallen miljoenen worden gestoken in een 50 meter hoog Boeddhabeeld dat over de hoofdstad Thimphu uitkijkt, is de enige weg van west naar oost zo dramatisch slecht dat je gemiddeld nog geen 20 km per uur haalt.

To be fair: een van de redenen dat de weg zo rot is, is dat er overal gewerkt wordt aan verbreding. Door verschillende aannemers uit India, die volkomen ongecoördineerd en random bezig lijken te zijn. Dus alles ligt open en niks is af. En dat is de énige oost-west ader in het land, op een paar binnenlandse vluchten na die geen Bhutanees kan betalen.
Maar toch: iets meer investeren in infrastructuur en iets minder in nieuwe tempels en Boeddhabeelden lijkt mij beter. En voor een land dat zichzelf laat voorstaan op zijn milieuvriendelijke beleid, ligt er nog best veel afval langs de kant van de weg en zelfs bij wandelpaden. Dus is Bhutan bijzonder? Absoluut. Maar een paradijs op aarde is het zeker niet.